25 lines
3.3 KiB
Plaintext
25 lines
3.3 KiB
Plaintext
Hát chầu
|
|
|
|
Hát chầu là một nghi lễ không thể thiếu mỗi khi đến kỳ đáo lệ lễ Kỳ yên tại các đình làng Nam Bộ, Việt Nam.
|
|
Tùy theo điều kiện kinh tế, mà mỗi năm hay ba năm một lần, Ban quý tế đình thuê gánh hát bội về trình diễn hát chầu (còn gọi là hát bộ, hát bội, hát tuồng); trước để cúng (chức năng chính) thần Thành hoàng làng, sau nữa là để giúp vui cho dân làng trong kỳ lễ hội.
|
|
Giới thiệu sơ lược hát bội.
|
|
Hát bội là một bộ môn nghệ thuật sân khấu toàn diện, có bề sâu văn hóa và chiều dài lịch sử. Theo nhiều chuyên gia, hát bội xuất hiện muộn nhất là từ thế kỷ 13. Thống kê sơ bộ, các trường phái hát bội tại Việt Nam gồm có: Bình Định, Quảng Nam, Gia Định, Tuồng Bắc.
|
|
Theo "Việt Nam tân từ điển", từ "hát bội" được giải thích như sau: "Đây là lối hát theo tích tuồng xưa mà mỗi vai tuồng đều hóa trang theo một lối đặc biệt riêng của tinh thần vai tuồng đó trong khuôn khổ, mẫu mực của mỗi vai trung, nịnh, vua, tôi và diễn tả hoàn toàn bằng điệu bộ riêng của mỗi vai khi lên ngựa, lúc qua hào, lúc làm vua, khi làm giặc."
|
|
Điểm sơ lược, thì thấy:
|
|
Hát chầu.
|
|
Đặc điểm.
|
|
Trong lễ Kỳ yên (kỳ đáo lệ) ở đình làng Nam Bộ thường phải có Hát chầu; mà hát ở đây, theo cổ lệ chỉ được phép diễn tuồng hát bội.
|
|
Mỗi kỳ lễ, thường diễn 3 tuồng; mà tuồng nào cũng đều phải "nhiều dũng, ít bi, kết thúc có hậu".
|
|
Tuy cũng là hát bội, nhưng xét ra hát chầu là khó nhất, bởi mấy đặc điểm sau:
|
|
Tuồng diễn.
|
|
Các tuồng mà các Ban quý tế thường chọn diễn là San Hậu (tôn vương), Phàn Lê Huê (tôn nữ soái), Tiết Nhơn Quý (tôn soái), Lưu Kim Đính, Thần nữ dâng ngũ linh kỳ, Trần Bình Trọng, Sát Thát (tức nhà Trần chống quân Nguyên Mông), Trưng Nữ Vương...
|
|
Và một trong những vở mà các đình thường chọn diễn đó là tuồng "San Hậu", bởi tuồng này có hồi thứ ba (gần kết thúc vở diễn) có màn Hoàng tử được dâng ấn kiếm "tôn vương".
|
|
Đến khi đó, các nhân vật lần lượt rời sân khấu. Một hương chức trong Ban tế lễ cầm lọng che cho Hoàng tử khi ấy đang trịnh trọng bưng ấn kiếm trên tay, tiến đến bàn thờ thần Thành hoàng. Ông Chánh tế đứng sẵn ở gần đó, tiếp nhận ấn kiếm do Hoàng tử dâng. Rồi ông cùng với một hương chức khác cầm cây nến đỏ đang cháy, đi giật lùi, đặt ấn kiếm lên bàn thờ thần. Đào kép khi ấy chia ra đứng thành hai hàng. Một kép xướng theo nghi lễ: "Phản tiền di hậu" và rồi "Phản hậu di tiền".
|
|
Xướng xong, các đào kép cùng hát tung hô:
|
|
Ở những đình thờ thần là Đông Chinh Vương và Dực Thánh Vương, là hai hoàng tử nhà Lý dấy quân định soán ngôi vua, thì không diễn tuồng San Hậu, tức không có phần tôn vương..
|
|
Nhận xét.
|
|
Trích ý kiến của:
|
|
Nhà văn Sơn Nam:
|
|
Nguyễn Đăng Duy:
|
|
|