15 lines
3.8 KiB
Plaintext
15 lines
3.8 KiB
Plaintext
Họ Hoàng mộc
|
||
|
||
Họ Hoàng mộc, còn gọi là họ Hoàng liên gai (danh pháp khoa học: Berberidaceae), là một họ của khoảng 14-15 chi thực vật có hoa. Họ này thuộc bộ Mao lương (Ranunculales). Họ chứa khoảng 570-700 loài, trong đó phần lớn (khoảng 450-600 loài) thuộc về chi "Berberis". Các loài trong họ là các loại cây thân gỗ, cây bụi hoặc cây thân thảo chủ yếu là thường xanh. Ở đây không dùng từ "hoàng liên gai" làm mục từ chính do tên gọi hoàng liên còn được dùng để chỉ các loài trong chi "Coptis" thuộc họ Mao lương (Ranunculaceae) cùng bộ này, rất dễ gây nhầm lẫn.
|
||
Phân bố.
|
||
Chủ yếu tại Đông Á, đông Bắc Mỹ, cũng có ở Nam Mỹ, một vài loài nói chung ở vùng ôn đới Bắc bán cầu, thưa thớt ở châu Phi.
|
||
Phân loại.
|
||
Hệ thống APG III năm 2009 (không thay đổi từ hệ thống APG năm 1998 và hệ thống APG II năm 2003) công nhận họ này và đặt nó trong bộ Ranunculales thuộc nhánh eudicots (hai lá mầm thực sự).
|
||
Trong một số hệ thống phân loại cũ thì họ Berberidaceae chỉ chứa 4 chi ("Berberis", "Epimedium", "Mahonia", "Vancouveria"), còn các chi khác được xếp vào các họ khác nhau như Leonticaceae ("Bongardia", "Caulophyllum", "Gymnospermium", "Leontice"), Nandinaceae ("Nandina") và Podophyllaceae ("Achlys", "Diphylleia", "Dysosma", "Jeffersonia", "Podophyllum", "Ranzania").
|
||
"Mahonia" là một chi có quan hệ họ hàng rất gần với chi "Berberis", và một số nhà thực vật học gộp nó vào chi "Berberis". Các loài của hai chi này có thể lai ghép với nhau, với các loại cây lai ghép cũng được phân loại trong chi lai ghép "× Mahoberberis".
|
||
Phân chia dưới đây dựa theo số nhiễm sắc thể x = 6, 7 hay 8/10. Do "Sinopodophyllum"/"Dysosma" có quan hệ họ hàng gần với "Diphylleia" hơn là với "Podophyllum" nên trong bài này sẽ tách riêng chúng ra để thể hiện rõ mối quan hệ phát sinh chủng loài, với "Podophyllum" nghĩa hẹp chỉ còn lại 1 loài là "Podophyllum peltatum".
|
||
Phát sinh chủng loài.
|
||
"Nandina" với chỉ 1 loài ("Nandina domestica") là loài thực vật rất khác biệt, và trong quá khứ đã từng được tách ra thành họ hoặc phân họ đơn loài. Tuy nhiên, Nickol (1995) trên nền tảng hình thái học gợi ý rằng nó có quan hệ họ hàng gần với "Caulophyllum", mặc dù nó được đặt ở vị trí chị-em với phần còn lại của họ trong phần lớn các cây phát sinh chủng loài tiết kiệm nhất mà ông tìm thấy. Các nghiên cứu phân tử ban đầu cũng tìm thấy mối quan hệ giữa 2 chi này, và mối quan hệ này được xác nhận trong một số nghiên cứu gần đây, ngay cả khi nếu "Nandina" đôi khi có xu hướng lang thang vòng quanh các cây phát sinh chủng loài này.
|
||
Ba kiểu gộp nhóm đề cập trên đây, tạo thành một tam phân (trichotomy) ở mức độ nhiều hay ít, xuất hiện trong các phân tích của Kim "et al." (2004); Podophylloideae chỉ có mức độ hỗ trợ trung bình. Một số nghiên cứu năm 2007, 2009 xác nhận ba nhánh chính này, và mặc dù dộ hỗ trợ phân tử cho quan hệ chị em của nhánh [Nandinoideae + Berberidoideae] là yếu, nhưng nó mạnh lên trong các phân tích gộp cả các dữ liệu hình thái học; Hoot "et al." (2015) phát hiện thấy mối quan hệ [Nandinoideae [Podophylloideae + Berberidoideae], nhưng độ hỗ trợ cũng không cao trong khi W. Wang "et al." (2016) và Z.-D. Chen "et al." (2016) tìm thấy mối quan hệ [Berberidoideae [Nandinoideae + Podophylloideae]].
|
||
|